3 Haziran 1975 yılında kurulan İKD’nin tüzüğünde derneğin amacı “Ülkemiz kadınlarına tanınmış sosyal ve ekonomik hak ve özgürlüklerin kağıt üzerinde kalmaması, günlük yaşamda somut olarak uygulanması ve geliştirilmesi” olarak belirtilmiştir.
İKD bu doğrultuda kadınların üzerinde ki bakım yükünün ortadan kaldırılması, bakım hizmetlerinin kamusal bir anlayışla ele alınması ve analığın toplumsal bir işlev olarak sayılması için mücadele etmiştir.
İKD’nin kuruluş aşamasında yayımlanan çalışma programında analığın toplumsal bir işlev olarak tanınmasını sağlamak için hedef çalışmalar şöyle tanımlanmıştır:
”a) Gerek işverenler gerekse devlet eliyle yeterli sayıda kreş ve yuva açılması
b) İş kanununun kadın işçi çalıştıran her işyerinde o iş yerinde çalışan tüm işçilerin 0-7 yaşları arasındaki çocukların bakımı için kreş veya yuva kurma veya uygun bir kreş ve yuvayla anlaşma zorunluluğunu getirecek şekilde değiştirilmesi
c) Kreşlerin denetiminde işçilerce seçilecek kadın işçi temsilcilerinin bulunmasını sağlamak,
d) Bu yuva ve kreşlerde revirler bulunması ve çocuk hastalanıp aileye teslim edildiğinde anneye de ücretli izin verilmesi,
e) Aynı hakların devlet memuru olan kadınlara da tanınması,
f) Devlet anaokullarının ihtiyacı karşılayacak sayıya getirilmesi
g) Hamile ve emzikli kadınların gerekli biçimde beslenmesi için işyerinde verilecek yemeğe ek olarak süt vb. verilmesi
h) Doğum izni hakkının yaygınlaştırılması, kadınların hamilelik veya doğum dolayısıyla işten çıkarılmalarını önlemek, doğumdan sonra aynı işe alınma garantisi sağlamak, bu izin süresini doğum öncesi için üç, yine doğum sonrası için üç aya uzatmak, bu izin süresince kadınların Sosyal Sigortalar Kurumu’ndan aldıkları ücretin işverence tamamlanarak tam ücret almalarını sağlamak
i) Çocuk zamlarının iş kanunu kapsamına girmesi ve bundan vergi alınmaması, tüm çocuklar için yurtlar, okullar, lokantalar, dinlenme ve tatil kampları kurulması
j) İstenmeyen doğumların önlenmesi için SSK’nın, resmi hastane ve dispanserlerin kadınlara her türlü yardım vermesini sağlamak,
k) Ücret, işte ilerleme, eğitim alanlarında, kadınların hem emekçi, hem de analık yönleriyle toplumdaki çift yönlü işlevlerinin göz önüne alınmasını sağlamak”(1)
Bu kapsamda İKD’nin yürüttüğü önemli kampanyalardan biri kreş kampanyasıdır. İş yerlerini, mahalleleri, okulları kapsayan geniş bir çalışma yapılmış, yüzbinlerce imza toplanmıştır. Önemli kazanımlar elde edilmiştir. Sendikalarla yürütülen çalışmalar sonucunda kreş talebi toplu sözleşmelerde yer almaya, kimi belediyeler ve fabrikalar kreş ve yuva açmaya başlamıştır.
Türkiye’de kadın mücadelesinde önemli bir mirasa sahip olan İKD (İlerici Kadınlar Derneği) kadınların eşit ve özgür yaşayacakları bir toplumsal düzen için örgütlenmeye devam ediyor.
İKD’nin yürüttüğü kreş kampanyasına ilişkin belgeler bugün de kadınların mücadelesine ışık tutmaya devam ediyor.
(1975- 1980) Her İş Yerine Kreş Kampanyasına ilişkin belgeler,
1- İlerici Kadınlar Derneği Haber Ajansı, sayı 128’de çıkan 13. 12. 1978 tarihli çağrı metni, 60.000 imzayla, Kreş İstiyoruz talebiyle BMM’e gönderiliyor.
2- Kreş kampanyası için yapılacak çalışmalarla ilgili önerge.
3- İlerici Kadınlar Derneği Ankara Merkez Şubesi`nin , çalışan kadınların çocukları için başlatılan kreş kampanyası kapsamında hazırlanmış, örgütlenme çağrısı metni.
4- İKD’ye ait tarihsiz rapor. “Gebe veya Emzikli Kadınların Çalıştırılma Koşullarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtları” ile ilgili tüzükte, İKD`nin de tespit ettiği bazı eksikliklerin göz ününe alınarak tüzüğün yeniden düzenlenmesinin talep edildiği metin.
5- İlerici Kadınlar Derneği Merkez Propaganda Komisyonu`nun, “Kreş, doğum izinlerinin birleştirilmesi/uzatılması ve gündelikçi kadınların sigortalanması” için yürüttüğü 3 kampanyanın, Komisyon tarafından hazırlanmış 3 Aylık Çalışma Programı Önerisi başlıklı önergesi.
Kaynak: KEKBM Vakfı Kadın Örgütleri ve Örgütlenmeleri Katalogu
